Ο Ανήφορος

Υπόθεση

O Ανήφορος είναι ένα μεταπολεμικό και έντονα αντιπολεμικό μυθιστόρημα με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του ίδιου του συγγραφέα. Το έργο διαρθρώνεται σε τρεις ενότητες με τους τίτλους «Κρήτη», «Αγγλία», «Μοναξιά» και κεντρικός χαρακτήρας είναι ο Κοσμάς, ένας διανοούμενος που επιστρέφει στη γενέτειρά του, στο Μεγάλο Κάστρο, μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του, την εβραία Νοεμή. Ο χώρος που εκτυλίσσονται τα γεγονότα είναι το Μεγάλο Κάστρο, το Λονδίνο, οι ψυχρές πόλεις του Βορρά, αλλά και η γενέτειρα του Σαίξπηρ, το Στράτφορντ-απόν-Αίιβον. Στο μυθιστόρημα παρακολουθούμε τις προσπάθειες του Κοσμά –μια λογοτεχνική persona του ίδιου του Καζαντζάκη– ο οποίος ταξιδεύοντας στην Αγγλία προσπαθεί μάταια να συγκαλέσει μία «Διεθνή του Πνεύματος» αλλά και την αγωνία του ίδιου γύρω από το χρέος του ως πνευματικού ανθρώπου για τη σύγχρονη παγκόσμια κατάσταση.

Ο συγγραφέας σκόπευε στο τέλος του έργου να εντάξει ολόκληρο το κείμενο της Ασκητικής, καθώς ο πρωταγωνιστής απομονώνεται και αφοσιώνεται στη συγγραφή ξεκινώντας να γράφει αυτό το έργο.

Πληροφορίες για τη συγγραφή

Το 1946 είναι έτος σταθμός για τον Νίκο Καζαντζάκη και σηματοδοτεί την έναρξη της τελευταίας περιόδου της ζωής του, τον οριστικό εκπατρισμό του από την Ελλάδα και την προσπάθειά του να καθιερωθεί όχι μόνο ως ευρωπαίος μα και ως παγκόσμιος συγγραφέας. Το 1946 ο Νίκος Καζαντζάκης φεύγει για το Λονδίνο, προσκεκλημένος του Βρετανικού Συμβουλίου για μία σειρά διαλέξεων και με σκοπό να ιδρύσει μια «Διεθνή του Πνεύματος». Τέλη Ιουλίου εγκαθίσταται στο Castle Bray, ένα προάστιο του Κέιμπριτζ, σ’ ένα μικρό δωμάτιο που του ενοικίασε το Βρετανικό Συμβούλιο  κι εκεί δουλεύοντας πυρετωδώς γράφει τον Ανήφορο, με σκοπό το έργο να κυκλοφορήσει πρώτα στα αγγλικά. Για τον σκοπό αυτό στέλνει τμηματικά το νέο μυθιστόρημα στη φιλόσοφο και φίλη του, Έλλη Λαμπρίδη, που κατοικεί στο Λονδίνο για μετάφραση. Η Λαμπρίδη μετέφρασε το έργο στα αγγλικά με τίτλο The Up-hill way. Τόσο το έργο όσο και η μετάφρασή του δεν κυκλοφόρησαν ποτέ όσο ζούσε ο συγγραφέας και παρέμεναν σχεδόν άγνωστα ως το 2016 που έγινε η ταύτισή τους στο Μουσείου Νίκου Καζαντζάκη από την επιμελήτρια Συλλογών του, Παρασκευή Βασιλειάδη. Το μοναδικό σωζόμενο χειρόγραφο σώζεται στο Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη.

Εκδοτικά

• Νίκος Καζαντζάκης, Ο Ανήφορος, Διόπτρα, Αθήνα 2022 (πρόλογος-επίμετρο: Νίκος Μαθιουδάκης, Παρασκευή Βασιλειάδη)
• Νίκος Καζαντζάκης, Ο Ανήφορος, Διόπτρα, Αθήνα 2023 (Ειδική έκδοση. Εισαγωγή: Peter Bien, πρόλογος-επίμετρο: Νίκος Μαθιουδάκης, Παρασκευή Βασιλειάδη)

Ξένες εκδόσεις – Μεταφράσεις

• Nikos Kazantzaki,  L’Ascension, René Bouchet (trl), Cambourakis, Paris 2021 (γαλλικά)
• Νikos Kazantzakis, Ascensiunea, Elena Lazăr, (trl), Humanitas Fiction, Bucureşti 2021 (ρουμανικά)
• Никос Казандзакис, Стръмнина, Николай Костов [Νικολάι Κοστόφ] (trl), Enthusiast, Sofia 2022 (βουλγαρικά)
• Nikos Kazancakis, Yocuş, Hâroun Ömer Tarhan (trl), Can, Istanbul 2022 (τουρκικά)